Ψαλμοί

Ποιητικές συνθέσεις που αποτελούν το Ψαλτήριο και στις οποίες η διδασκαλία της Παλαιάς Διαθήκης εκφράζεται υπό μορφή προσευχής. Ο χριστιανισμός άντλησε ευρύτατα από τους Ψ. στοιχεία για τις προσευχές. Η κριτική (Χέρμαν Γκούνκελ) διακρίνει μερικούς θεμελιώδεις τύπους Ψ.: τις συλλογικές ή ατομικές ικεσίες, στις οποίες ο προσευχόμενος ζητάει από τον Θεό «καρδίαν καθαράν» μετά την αμαρτία (π.χ. Ψ. μετανοίας, μεταξύ των οποίων και ο περίφημος ν’ Ψαλμός –να’ στο εβραϊκό– «Ελέησόν με ο Θεός»)· τους Ψ. ευχαριστίας στους οποίους εκφράζει την εμπιστοσύνη του στον Θεό, «φωτισμόν και σωτήρα του» (κστ’ - κζ’)· τους ύμνους στους οποίους θαυμάζει το μεγαλειώδες έργο της δημιουργίας, που αποκαλύπτει τη δύναμη του Θεού (η’, ργ, ρδ’) και την πατρική φροντίδα του για την καθοδήγηση των τυχών του λαού του Ισραήλ (ρε’ - ρστ’). Στους Ψ. σοφίας εξετάζεται με το φως του Θεού η κατάσταση των ανθρώπων (ιγ’ - ιδ’), μη’ (μθ’) και η μεγάλη δωρεά της Τορά προς αυτούς (ριη’ -ριθ’). Στους Ψ. των αναβαθμών (Ωδαί των αναβαθμών) οι πιστοί, που πηγαίνουν στον Ναό της Ιερουσαλήμ, επικαλούνται την προστασία του Κυρίου (ρκ’ και ρλδ, ρκα’ και ρλε’ στο εβραϊκό). Σε πολλούς Ψ. που έχουν ιδιαίτερη σημασία στη χριστιανική εξηγητική, υπάρχουν προφητικά αποσπάσματα και μεγαλειώδη οράματα για τη λατρεία, που όλοι οι λαοί θα απονείμουν στον μοναδικό Θεό (μστ’ - μζ’) και για τη μακαριότητα της μεσσιανικής εποχής (β’ και oα’ - οβ’). Όλοι οι Ψ. διακρίνονται καθαρά ως προς το διδακτικό περιεχόμενο, αναμφισβήτητα βιβλικό, από τις μεσοποταμιακές, αιγυπτιακές και συροπαλαιστινιακές συνθέσεις, με τις οποίες παρουσιάζουν συγγένεια στη μορφή. Οι Ψ. είναι 150 και διαιρούνται σε 5 βιβλία, μέσα στα οποία μπορούμε να διακρίνουμε άλλα τμήματα και συλλογές, που μαρτυρούν τη μακρά επεξεργασία που υπέστη η συλλογή πριν φτάσει στη σημερινή της μορφή, στις αρχές του 2ου αι. π.Χ. Η παράδοση, που αμφισβητείται από μεγάλο μέρος της κριτικής, τους αποδίδει στον Δαβίδ. Η κριτική τείνει να αποδείξει τον χαρακτήρα και τη λειτουργική προέλευση των Ψ.: φαίνεται όμως ορθότερη η άποψη ότι πολλοί από αυτούς, που γεννήθηκαν από τον ατομικό θρησκευτικό στοχασμό, προσαρμόστηκαν στη λειτουργική χρήση από τους βιβλικούς χρόνους.